تغییرات سه دهه گذشته در نظام آموزشی ایران/ کدام بهتر بود؛
5-3-4 یا 5-3-3-1 یا 6-3-3 یا 3-3-3-3 ؟
بخش دوم
این نظام آموزشی هم در کشور دچار تغییراتی شد و در سال 1388 وزیر آموزش و پرورش دولت دهم، حاجی بابایی نظام آموزشی را به دو دوره 6 ـ 6 یعنی 6 سال دوره ابتدایی و 6 سال دوره متوسطه تقسیم کرد و حتی معاونتهای جدید خود را بنا بر این طرح انتخاب کرد، به گونهای که هم اکنون وزارت آموزش و پرورش دو معاونت ابتدایی و متوسطه دارد.اما این طرح هم پس از گذشت مدت کوتاهی تغییر کرد و اعلام شد که نظام آموزشی به سه دوره 6-3-3 تبدیل میشود. یعنی شش سال ابتدایی، سه سال راهنمایی و سه سال متوسطه.
وقتی تصمیم دوباره به تغییر نظام آموزشی گرفته شد، کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس اعتراض خود را اعلام کرد. آن زمان علی عباسپور تهرانی فرد، رئیس پیشین کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس گفت: ترس اصلی ما این است که در جریان اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، به سرنوشت ناگوار یارانه ها دچار شویم. ما با اجرای این طرح در مهرماه سال 1391 مخالفیم. در جریان اجرای هدفمند سازی یارانه ها هم دولت به حرف نمایندگان گوش نکرد و نرخ بالای ارز، وجود نقدینگی بالا و آشفتگی اقتصادی فعلی نیز محصول همین بی توجهی به توصیه های کارشناسان و نمایندگان ملت است. به همین خاطر، دولت باید در اجرای این سند آموزشی به سخنان و مشورت های نمایندگان مردم گوش دهد.
عباسپور در ادامه به بی توجهی دولت به محتوای سند تحول آموزش و پرورش اشاره کرد و گفت: 6 سال پیش تصویب کردیم که معاونت پرورشی در مدارس احیا شود اما نه در دولت نهم و نه در دولت دهم ، این امر محقق نشده است.
تبدیل مقاطع آموزشی به چهار دوره سه ساله، کاملا خلاف سند بنیادین آموزش و پرورش است، ما نگران هستیم با وجود این که شرایط آموزش زیربنایی،محتوایی و عمقی برای تعلیم فرزندانمان مهیا نشده است، این طرح نتواند نتایج ثمر بخشی داشته باشد.
در جدول زیر تغییرات سیستم نظام آموزشی در نیم قرن گذشته را میبینید؛
زمان |
شیوه آموزشی |
1346به قبل |
شش سال ابتدایی ـ شش سال متوسطه |
1346 به بعد |
پنج سال ابتدایی ـ سه سال راهنمایی ـ چهار سال متوسطه |
1370 |
پنج سال ابتدایی ـ سه سال راهنمایی ـ سه سال متوسطه ـ یک سال پیش دانشگاهی |
1382 |
تبدیل دوره متوسطه از ترمی واحدی به سال واحدی |
1388 |
اعلام برای تغییر نظام آموزشی به دو دوره شش ساله ابتدایی و راهنمایی |
1389 |
اعلام دوباره برای تغییر نظام آموزشی به شش سال ابتدایی، سه سال راهنمایی و سه سال متوسطه |
تعطیلی پنج شنبه ها
مهمترین موضوعی که در تغییر نظام آموزشی زمان حاجی بابایی مورد مخالفت قرار گرفت، تعطیلی پنج شنبه در مدارس ابتدایی و بعد از آن هم در دوره راهنمایی و دبیرستان بود. نمایندگان کمیسیون مخالف این موضوع بودند اما حاجی بابایی اعلام کرد که در تمام دنیا مدارس 5 روز تعطیل هستند و یک روز به برنامه های فوق برنامه اختصاص دارد.
قرار بود پنج شنبه ها، مدارس تعطیل نباشد و دانش آموزان به اردوهای تفریحی و آموزشی و یادگیری مهارت بپردازند، اما عملا چنین نشد و در مدارس بسته شد، که مادران شاغل هم از این موضوع ناراضی بودند.
تغییر دوباره
با وجودی که الان کتب درسی به شیوه جدید تدوین، معلم ها و دانش آموزان هم تقریبا عادت کرده اند اما به نظر می رسد در دولت یازدهم ،شورای عالی انقلاب فرهنگی در حال بررسی تغییر دوباره نظام آموزشی است و شورای عالی آموزش و پرورش از اجرای نظام آموزشی 3 ـ 3 ـ 3 ـ 3 خبر می دهد.
فانی وزیر آموزش و پرورش هم مخالف این موضوع نیست. از سوی دیگر او در نظر دارد تا روز پنج شنبه را دوباره در مدارس احیا کند البته به شیوه خودش! فانی با بیان اینکه در روز بدون کتاب دانشآموزان به فعالیتهای هنری یادگیری مهارت های زندگی میپردازند می گوید: کارگروهی از معاونت پرورشی آموزش و پرورش ،کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ،معاونت تربیت بدنی و معاونت ابتدایی ومتوسطه ،در حال بررسی این طرح است.
اما همزمان مخالفان این تغییر را خلاف سند تحول آموزشی در کشور دانستند و حاجی بابایی اعلام کرد شتابزدگی عبارت است از بیانی که منجر به شکست و پشیمانی شود و قابلیت اجرا نداشته و افکار عمومی هم پذیرای آن نباشد. نمونه شتابزدگی در گفتار مدیران فعلی را در خبر «لغو تعطیلی پنجشنبهها» شاهد بودیم؛ در غیر قانونی اعلام کردن «مدارس نمونه» شاهد بودیم و در تأیید و تکذیبهای خبرهای مکرر آماری شاهد بودیم.
علی زرافشان معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش در گفت و گو با تسنیم درباره این طرح چنین توضیح می دهد: طبق طرح یک روز بدون کیف و کتاب قرار است دانشآموزان یک روز هفته را بدون کیف و کتاب در مدرسه حاضر شوند که این روز ممکن است 5شنبه یا سایر روزهای هفته باشد. بر اساس این طرح قرار است صرفا یک روز برای تمام دانشآموزان برای فعالیتهای فوق برنامه اعلام نشود تا امکان مدیریت نیز آسانتر باشد و این طرح سال آینده به صورت آزمایشی در تعدادی از مدارس ابتدایی و متوسطه اول (راهنمایی) اجرا میشود.
معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش با اشاره به اینکه اگر مدرسه ظرفیت داشته باشد تمام دانش آموزان در روزهای 5 شنبه بدون کیف و کتاب به مدرسه میآیند و به برنامههای شاد و متنوع روی میآورند، گفت: در مدارس بزرگ که تعداد زیادی دانشآموز دارند و امکان آن وجود ندارد که تمام دانشآموزان در روز 5شنبه به مدرسه بیایند یک روز بدون کیف و کتاب در طول هفته توزیع میشود به عنوان مثال دانشآموزان کلاس اول ابتدایی یک روز در هفته یعنی شنبهها بدون کیف و کتاب به مدرسه میآیند و لزوما تمام دانشآموزان روزهای پنج شنبه به فعالیتهای پرورشی نمیپردازند.
تغییرات بی ثمر
غیر از اینها رییس پیشین کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس معتقد است: چه تفاوتی می کند دانش آموزان 12 سال درس بخوانند یا 10 سال؟ مهم این است که نتیجه این آموزش و آموختن کتابهای سخت درسی چه می شود چون دانش آموزان ما بدون هیچ مهارتی وارد بازار کار می شوند و انتظار بهترین کار با بهترین حقوق را دارند.
عباسپور تهرانی در این باره به خبرآنلاین گفت: به نظر من تا وقتی دانش آموزان ما نتوانند مهارت و تخصصی در مدرسه بیاموزند این تغییرات بی ثمر است و تنها نتیجه آن تقویت حفظ کردن دانش آموزان است.
البته این کار ریشه ای است و باید معلمان در درجه اول آموزشهایی در این زمینه ببینند تا بتوانند آن را به دانش آموزان منتقل کنند.
آسیب شناسی تغییر نظام آموزشی
کارشناسان آموزشی و اساتید دانشگاهی همواره به نوع نظام آموزشی در کشور اشکالاتی را وارد می کنند. در جدول زیر نظر برخی از این کارشناسان آورده شده است:
نام |
سمت |
شرح اظهار نظر |
ناصر فکوهی |
استاد دانشگاه تهران |
- نظامهای آموزشی از کودکان و نوجوانان "اطاعت" و "سر به زیری" و "آموختن" آنچه به آنها آموزش داده میشود را میخواهند، کودکان هم چنین کاری را به ظاهر انجام میدهند، اما در واقع هیچ یک از این موارد را در خود درونی نمیکنند. |
شهلا اعزازی |
جامعه شناس در حوزه آموزش و پرورش |
- متاسفانه در سالهای اخیر سایه کنکور بر مدارس و یادگیری چگونگی پاسخ دادن به سوالات کنکور بسیاری از کارکردهای آموزشی را زیر سوال برده است. هر چند که با این روش سنجش دانشآموزان موافق نیستم؛ اما به هر حال برای انتخاب دانشآموز باید معیاری وجود داشته باشد و با توجه به جمعیت میلیونی متقاضی ورود به دانشگاه امکان بررسی تکتک درخواستها احتمالا امکانپذیر نیست. |
علی اصغر کاکوجویباری |
کارشناس آموزشی |
- اجرای طرح ساماندهی زمان آموزش با نام تعطیلی پنج شنبه ها به شکلی که دهها هزار مدرسه به روی اولیا و دانش آموزان بسته شود، فاقد وجاهت قانونی است. |